Tocha Da Paz Iha Covalima

Tocha Da Paz Iha Covalima

SUAI-Populasaun Suai Sesta (18/05) feira ne’e antuasias simu tocha da paz ho  tradisaun kultura Tebeday hosi Suku Kamanasa, maibe molok populasaun sira simu Tocha da Paz komisaun organizadora sira iha Kinta ba simu Tocha da Paz iha Balibar.

         Nune’e mos mai to’o iha Mota Rai Ketan hosi komisaun organizadora hosi SEJD hodi entrega Tocha da Paz ba atleta na’in rua hodi sunu Tocha da Paz akompanha hosi Tocha da Paz hosi nasional halai haleu capital Suai Villa.

Photo Chamot Nahac

Tocha da Paz mos akompanha hosi komunidade tomak, estudante hahu hosi eskola pre-primaria to’o iha eskola secundaria, dram ben, Tebedai hosi suku Kamanasa, funsionario iha iha Covalima tomak inklui joventude entre feto ho mane no labarik ki’ik sira hotu maka partisipa.

Simu Tocha da Paz mos ho aktividades Desportu Komunitaria hanesan Sae bua, dada tali, kuda halai taru, tata kanuru ho berlindus, hadau malu kadeira, buka maluk no hatam pregu ba iha botir. No mos Aprezentasaun Kutura kovalima nian hanesan Tebeday, Tebe dahur, no seluk tan.

Ho lia fuan Tocha da Paz tuir   Administrador Distritu Covalima Inacio da Silva Pires iha nia deskursu sente ba labarik sira maka eskola iha Suai ne’e maske estuda kona ba lingua portuguesa, maibe Tocha ne’e obor iha lia indonesio ho lia fuan tetun dehan ahi.

Administrador haklaken kona ba Tocha da Paz (Obor Perdamaian) hanesan simbul ida ne’ebe sira hosi Dili entrega mai iha ita, atu nune’e ita tane nafatin, hahi nafatin lia fuan PAZ.

         Tanba sa maka lia fuan ida PAZ ne’e importante ba ita, tanba ita iha nasaun ne’ebe iha pos konflitu barak mak liu ona iha tinan 500 liu ne’ebe Portugal ho Indonesia ukun ita.

Photo Chamot Nahac

Administrador konta istoria konaba Portugal ukun ita iha tinan 450 ita iha konflitu hela deit ho sira, konflitu ikus liu ne’ebe ninia nesesidade makas liu, ne’e maka iha fulan Agustu tinan ida ne’e ita sei komemora Dom Boaventura iha Distritu Manufahi ba tinan 100.

Tanba iha momentu ne’eba Dom Boaventura revolta 1912 nia maka komanado ho apoiu rekuladu hosi suai, Kamanasa, ne’e tama ona iha istoria timor nian mos hakerek hotu ona.

         Administrador haktuir katak maibe ita nia livru istoria nian kona ba baku nian ne’e to’o agora sei dauk iha. Administrador mos rekuinese hodi hato’o ba povu Suai katak iha momentu ne’eba hau nia avo mos involve hotu iha funu Manufahi. Ida ne’e ita sei tuir hodi komemora fali iha Manufahi iha fulan Agustu tinan ne’e, tanba ne’e maka ho lia fuan ida perdamai an ne’e iha ninia fiknifikadu boot ba ita, depois de Portugal fila Indonesia tama fali ita iha konflitu hela deit, ita fu nu hela deit hasoru forsa Indonesia, ita hetan indenpendensia 1999. Maibe to’o ita hetan ona indenpendensia hanoin ita laiha ona konflito, maibe realidade to’o iha tinan 2006 ita rasik hamosu konflito boot ida hodi hafahe povu timor leste ba loro sae ho loro monu.

         Ne’e mak ho lia fuan ida paz ne’e iha signifikadu tebes, ne’e mak ohin loron ita simu tocha da paz hanesan simbul ida atu hodi fanun ita hotu katak lia fuan paz ne’e ita presija hahi no tane nafatin. Administrador fo hatene ba povu suai katak dala ida tan povu sei hasoru tan eleisaun ba parlamentar nian iha fulan Julho tinan ne’e, hodi hili politika nain sira ne’ebe iha intrese atu ukun povu iha nasaun ida ne’e. Tanba ne’e mak ita tenke esforsu an hodi mantein nafatin dame no paz tau iha ita nia distritu liliu hodi kontribui ba paz. Administrador husu ba povu hotu atu anima tocha da paz ho dahur, to’o iha 20 de Maio ne’e remata.(kontributor Julio)