Kamis, 27 Desember 2012

MENSAJÉN HUSI S. E. PREZIDENTE TAUR MATAN RUAK BA JORNALISTA SIRA IHA OKAZIAUN ENTREGA PRÉMIU JORNALIZMU BA PÁS TINAN 2012


Dili, 10 Dezembru, 2012

Serimónia entrega Prémiu Jornalizmu ba Pás Tinan 2012, ne’ebé hala’o hela iha loron ne’ebé ita mós selebra loron internasionál ba Direitus Umanus,  lori ksolok tebes mai ha’u.
Valór husi jornalizmu independente – no mós ezemplu boot ne’ebé hatudu jornalista sira nia dignidade – iha ligasaun kle’an ho istória ita-nia rain nian no luta ba libertasaun Timor-Leste nian, iha tinan 30-40 ikus ne’e.
Ha’u fó parabéns ba jornalista sira nia ezemplu no profisionalizmu ne’ebé, ho aten-barani, hatudu verdade kona-ba funu ita-nia rain nian. Profisionalizmu no rigor husi jornalista balun mak fó posibilidade ba mundu atu hatene loloos ita-nia povu nia luta no fó kontribuisaun ba vitória husi liberdade iha Timor-Leste. Balun lakon sira-nia vida.
Ha’u-nia respeitu ba memória jornalista nian ho tékniku sira ne’ebé mate iha Balibó iha tinan 1975 - Greg Shackleton no Tony Stewart husi Austrália, Gary Cunningham husi Nova Zelándia, no Brian Peters no Malcolm Rennie husi Inglaterra.
Loos duni katak sira mak sai vítima dahuluk ba invazaun ita-nia rain nian, molok ofisialmente invazór sira tama Timór.
Ha’u sei hanoin-hetan ema-Austrália Roger East ne’ebé invazór sira mak oho iha 8 Dezembru, 1975, tinan 37 liubá. No tan jornalista husi Olanda, Sander Thoenes, ne’ebé mate iha Becora iha fulan Setembru 1999 durante retirada forsa invazora ninian.
Maibé ha’u mós hanoin-hetan – ho laran-ksolok – jornalista sira-ne’ebé mai iha Timor-Leste durante tempu funu, maibé konsege moris tuir no hatudu ita-nia povu nia situasaun – hanesan ita-nia maun boot Max Stahl, ne’ebé hatudu verdade kona-ba 12 Novembru iha semitériu Santa Cruz ba mundu.
Iha 1991 mós, jornalista Amérika nian Allan Nairn no Amy Goodman, ema-Olanda Saskia no ema-Austrália Russel mai iha Timór no hatudu Rekizisténsia nia atividade iha foho.
Ita la bele haluha naran seluktán hanesan Robert Domm husi Austrália no husi Japaun mak Shusi Koyama (Rezisténsia hanaran nia Maufunu), hamutuk ho Ishida Futoshi (naran Funudoe) no Nakayama Tosihida (naran José Afonso).
Tinan hirak ikus funu nian, ita simu vizita husi John MartinkusIan David e Mathew Carney husi Austrália, ema-Inglaterra Christopher  no ema-Fransa Chantal (1997), Lindley Barry, (1998-99), no ema-Brazil Leonardo Sakamoto iha 1999. Jill Joliffe jornalista husi Austrália ne’ebé nunka haluha kauza Timór nian.
Liberdade ita-nia povu nian hanesan vitória lia-loos nian hasoru informasaun bosok no ilegalidade.
Serbisu ne’ebé jornalista sira halo fó koñesimentu loloos kona-ba Timor-Leste iha mundu, tulun hasai ita-nia rain no luta povu nian husi izolamentu no mós haboot apoiu mundu nian ba kauza Timor-Leste.
 Señoras no señores jornalistas, ilustre konvidadus. Exelénsias.
Durante tinan hirak nia laran ha’u hanesan kombatente, soldadu. Tuir ha’u-nia observasaun no esperiénsia, jornalista sira tenke mós sai soldadu hodi luta ba lia-loos.
Jornalizmu hanesan luta-na’in ba lia-loos, no sira-nia kilat mak kredibilidade no profisionalismu ida ke aas.
Jornalista nia forsa mak kredibilidade – fiar ne’ebé mai husi komunidade. Bele manán fiar ne’e ho lia-loos no rigor iha ida-idak nia serbisu.
Luta ba lia-loos iha karaterístika hanesan ho ita-nia povu nia luta ba liberdade – hasoru perigu, espíritu sakrifísiu, aten-barani no persisténsia (beibeik nunka para).
Istória Timor-Leste nian foin daudauk ne’e hatudu katak liberdade no lia-loos la’o hamutuk – no manán hamutuk.
Ita-nia esperiénsia hatudu mós katak verdade no rigor fó kontribuisaun ba estabilidade no dame, enkuantu rumór no bosok dala ruma bele destabiliza ita rain.
Liberdade ne’ebé konsagra ona iha referendu 1999 nian mak loke dalan hodi harii Asosiasaun Jornalista Timor Lorosa’e ida-ne’e iha loron 22 Dezembru 1999.
Jornalista timoroan sira fó kontribuisaun atu harii dame no rekonsiliasaun nasionál iha tinan sanulu moris iha demokrasia laran, hafoin restaurasaun independénsia. Atividade jornalista sira nian importante tebetebes ba demokrasia no dezenvolvimentu nasionál.
Tinan 2012, ho eleisaun prezidensiál no lejizlativa, sai hanesan teste ida ba ita-nia demokrasia. Teste ne’e pozitivu tebetebes.
Eleisaun hetan partisipasaun maka’as husi sidadaun sira no la’o ho hakmatek, no sidadaun sira hatudu maturidade boot.
Tinan ida-ne’e mós pozitivu ba jornalizmu no jornalista sira Timor-Leste nian. Sira-nia serbisu no profisionalizmu fó kontribuisaun ba eleisaun nia ambiente pás no liberdade.
Asosiasaun Jornalista Timor-Lorosa’e foin entrega Prémiu Jornalizmu ba Pás ba tinan 2012. Ha’u hakarak hato’o ba imi katak jornalista sira no jornalizmu merese ita hahi’i sira no ha’u hakarak fó parabéns ba sira-nia atitude no serbisu ne’ebé responsavel no rigorozu durante eleisaun, nune’e sira kontribui ba funsionamentu demokrasia ne’ebé la’o ho di’ak iha tinan ida-ne’e nia laran, maski intensidade polítika ida ne’ebé aas.
Ha’u hein katak jornalista sira Timor-Leste nian bele kontribui liután, ho loloos no lia-loos, ba povu nia dalan atu to’o ba rain ida-ne’ebé seguru, estavel no prósperu liu, ne’ebé fó kondisaun di’ak liu ba Timór oan hotu.
Maromak tulun ita hotu no Timor-Leste.
Obrigado
Ana Mota
Ofisial Media 
Prezidensial, Palasiu Nicolao Lobato-Aitarak Laran
Dili, Timor-Leste
Mobile : ( 670 ) 77327200

Tidak ada komentar:

Posting Komentar

Bele fo ita bo'ot sira nia komentario iha ne'e.