Dili, 10 Dezembru, 2012
Serimónia entrega Prémiu Jornalizmu ba Pás Tinan 2012,
ne’ebé hala’o hela iha loron ne’ebé ita mós selebra loron internasionál ba
Direitus Umanus, lori ksolok tebes
mai ha’u.
Valór husi jornalizmu independente – no mós ezemplu boot
ne’ebé hatudu jornalista sira nia dignidade – iha ligasaun kle’an ho istória
ita-nia rain nian no luta ba libertasaun Timor-Leste nian, iha tinan 30-40 ikus
ne’e.
Ha’u fó parabéns ba jornalista sira nia ezemplu no
profisionalizmu ne’ebé, ho aten-barani, hatudu verdade kona-ba funu ita-nia
rain nian. Profisionalizmu no rigor husi jornalista balun mak fó posibilidade
ba mundu atu hatene loloos ita-nia povu nia luta no fó kontribuisaun ba vitória
husi liberdade iha Timor-Leste. Balun lakon sira-nia vida.
Ha’u-nia respeitu ba memória
jornalista nian ho tékniku sira ne’ebé mate iha Balibó iha tinan 1975 - Greg Shackleton no Tony Stewart husi Austrália,
Gary Cunningham husi Nova Zelándia, no Brian
Peters no Malcolm Rennie husi
Inglaterra.
Loos duni katak sira mak
sai vítima dahuluk ba invazaun ita-nia rain nian, molok ofisialmente invazór
sira tama Timór.
Ha’u sei hanoin-hetan
ema-Austrália Roger East ne’ebé invazór
sira mak oho iha 8 Dezembru, 1975, tinan 37 liubá. No tan jornalista husi
Olanda, Sander Thoenes, ne’ebé mate
iha Becora iha fulan Setembru 1999 durante retirada forsa invazora ninian.
Maibé ha’u mós
hanoin-hetan – ho laran-ksolok – jornalista sira-ne’ebé mai iha Timor-Leste
durante tempu funu, maibé konsege moris tuir no hatudu ita-nia povu nia
situasaun – hanesan ita-nia maun boot Max
Stahl, ne’ebé hatudu verdade kona-ba 12 Novembru iha semitériu Santa Cruz
ba mundu.
Iha 1991 mós, jornalista
Amérika nian Allan Nairn no Amy Goodman, ema-Olanda Saskia no ema-Austrália Russel mai iha Timór no hatudu Rekizisténsia
nia atividade iha foho.
Ita la bele haluha naran
seluktán hanesan Robert Domm husi
Austrália no husi Japaun mak Shusi Koyama
(Rezisténsia hanaran nia Maufunu), hamutuk ho Ishida Futoshi (naran Funudoe) no Nakayama Tosihida (naran José Afonso).
Tinan hirak ikus funu nian,
ita simu vizita husi John Martinkus, Ian David e Mathew Carney husi Austrália,
ema-Inglaterra Christopher no
ema-Fransa Chantal (1997), Lindley Barry, (1998-99), no
ema-Brazil Leonardo Sakamoto iha
1999. Jill Joliffe jornalista husi
Austrália ne’ebé nunka haluha kauza Timór nian.
Liberdade ita-nia povu
nian hanesan vitória lia-loos nian hasoru informasaun bosok no ilegalidade.
Serbisu ne’ebé jornalista
sira halo fó koñesimentu loloos kona-ba Timor-Leste iha mundu, tulun hasai
ita-nia rain no luta povu nian husi izolamentu no mós haboot apoiu mundu nian
ba kauza Timor-Leste.
Durante tinan hirak nia
laran ha’u hanesan kombatente, soldadu. Tuir ha’u-nia observasaun no
esperiénsia, jornalista sira tenke mós sai soldadu
hodi luta ba lia-loos.
Jornalizmu hanesan luta-na’in ba lia-loos, no sira-nia kilat mak kredibilidade no profisionalismu
ida ke aas.
Jornalista nia forsa mak
kredibilidade – fiar ne’ebé mai husi komunidade. Bele manán fiar ne’e ho lia-loos
no rigor iha ida-idak nia serbisu.
Luta ba lia-loos iha
karaterístika hanesan ho ita-nia povu nia luta ba liberdade – hasoru perigu,
espíritu sakrifísiu, aten-barani no persisténsia (beibeik nunka para).
Istória Timor-Leste nian
foin daudauk ne’e hatudu katak liberdade no lia-loos la’o hamutuk – no manán
hamutuk.
Ita-nia esperiénsia hatudu
mós katak verdade no rigor fó kontribuisaun ba estabilidade no dame, enkuantu
rumór no bosok dala ruma bele destabiliza ita rain.
Liberdade ne’ebé konsagra
ona iha referendu 1999 nian mak loke dalan hodi harii Asosiasaun Jornalista Timor Lorosa’e ida-ne’e iha loron 22
Dezembru 1999.
Jornalista timoroan sira
fó kontribuisaun atu harii dame no rekonsiliasaun nasionál iha tinan sanulu moris
iha demokrasia laran, hafoin restaurasaun independénsia. Atividade jornalista
sira nian importante tebetebes ba demokrasia no dezenvolvimentu nasionál.
Tinan 2012, ho eleisaun
prezidensiál no lejizlativa, sai hanesan teste ida ba ita-nia demokrasia. Teste
ne’e pozitivu tebetebes.
Eleisaun hetan
partisipasaun maka’as husi sidadaun sira no la’o ho hakmatek, no sidadaun sira
hatudu maturidade boot.
Tinan ida-ne’e mós pozitivu
ba jornalizmu no jornalista sira Timor-Leste nian. Sira-nia serbisu no profisionalizmu
fó kontribuisaun ba eleisaun nia ambiente pás no liberdade.
Asosiasaun Jornalista
Timor-Lorosa’e foin entrega Prémiu Jornalizmu ba Pás ba tinan 2012. Ha’u
hakarak hato’o ba imi katak jornalista sira no jornalizmu merese ita hahi’i
sira no ha’u hakarak fó parabéns ba sira-nia atitude no serbisu ne’ebé responsavel
no rigorozu durante eleisaun, nune’e sira kontribui ba funsionamentu demokrasia
ne’ebé la’o ho di’ak iha tinan ida-ne’e nia laran, maski intensidade polítika ida
ne’ebé aas.
Ha’u hein katak jornalista
sira Timor-Leste nian bele kontribui liután, ho loloos no lia-loos, ba povu nia
dalan atu to’o ba rain ida-ne’ebé seguru, estavel no prósperu liu, ne’ebé fó kondisaun
di’ak liu ba Timór oan hotu.
Maromak tulun ita hotu no Timor-Leste.
Obrigado
Ana Mota
Ofisial Media
Prezidensial, Palasiu Nicolao Lobato-Aitarak Laran
Dili, Timor-Leste
Mobile : ( 670 ) 77327200
Tidak ada komentar:
Posting Komentar
Bele fo ita bo'ot sira nia komentario iha ne'e.